Wat maakt een sjamaan? Over kosmologie, gemeenschap en de weg van Geesten

Sjamanisme wordt vandaag dikwijls gezien als een persoonlijke weg of de toepassing van een aantal oude technieken in verband met communicatie met de wereld in en rondom de mens. Sjamanisme rust echter op een levende kosmologie en de erkenning door gemeenschap. Wat betekent het om ‘sjamaan’ genoemd te worden?

Het woord sjamaan

Het woord sjamaan stamt uit het Evenk, een Siberische taal uit de Tungus-Manchu taalfamilie.

De oorspronkelijke vorm šamán betekent niet letterlijk “hij die weet”, maar verwijst naar “degene die in extase verkeert” of “door geestvervoering spreekt”.

Het duidde een rituele specialist aan die in trance contact maakte met geesten, voorouders en natuurkrachten om genezing of inzicht te brengen.

Via Russische reizigers in de 17e eeuw bereikte het woord Europa, waar het geleidelijk een verzamelnaam werd voor vergelijkbare tussenwereldse beoefenaars wereldwijd.

Kosmologie - de kaart van de werelden

Kosmologie is het wereldbeeld van een cultuur, haar inzicht in hoe het universum is opgebouwd en hoe de zichtbare en onzichtbare werelden met elkaar verbonden zijn.

In spirituele tradities beschrijft de kosmologie de sterren en planeten, alsook de ordening van hemel, aarde en onderwereld, de relaties tussen goden, mensen, dieren en geesten. Ze vormt het raamwerk van betekenis waarin rituelen, symbolen en levenswegen hun plaats krijgen.

Voor een sjamaan is kosmologie de kaart van het bestaan: zij bepaalt waarheen men reist, met wie men spreekt en waarom men handelt .Zonder kosmologie verliest de praktijk haar richting en haar wortel in het geheel.

De Gemeenschap - de Stam

In het traditionele sjamanisme wordt de titel sjamaan gegeven. Ze ontstaat in relatie. De gemeenschap ziet de tekenen van roeping, begeleidt de initiatie, en erkent de mens die zich aan het grote werk toevertrouwt. De sjamaan geneest niet voor zichzelf, maar voor de kring; hij of zij spreekt niet uit eigen naam, maar als stem van een groter veld.

Zonder gemeenschap is het sjamanisme niet compleet. De eenling mag de werelden betreden, maar zonder getuigen, zonder draagvlak, zonder uitwisseling verliest het zijn betekenis. De rituelen leven pas echt wanneer ze een dorp, een stam, een hedendaagse gemeenschap in evenwicht houden.

Traditie en heden

Het hedendaags sjamanisme heeft veel geopend: mensen herontdekken trance, natuur, en de stem van hun eigen ziel. Toch ontbreekt vaak het anker van traditie. Wanneer rituelen worden losgemaakt van hun kosmologie, verliezen ze richting; wanneer de gemeenschap ontbreekt, verschuift de focus van dienstbaarheid naar ervaring.

Traditioneel sjamanisme is geen spirituele hobby, maar een overdracht via lijnen. Er is een wereldlijke teacher en het veld van teachings vanuit de andere zijde. Het pad vraagt toewijding, discipline en nederigheid. Het moderne pad kan vruchtbaar zijn wanneer het die wortels eert: wanneer het niet alleen persoonlijke heling zoekt, maar ook het weefsel herstelt tussen mens, land en geestenwereld.

Enkele traditionele benamingen

Böö / Boo – Mongolië, Siberië Udgan – Mongolië, Siberië Ngakpa – Tibet Angakkuq – Inuit, Arctische gebieden Balian – Bali, Indonesië Curandero / Curandera – Latijns-Amerika Paq’o – Andes, Peru Babaylan – Filippijnen Volkhv – Slavische gebieden Awenyddion / Ovii – Keltische gebieden, West-Europa Tngriin Boo – Altaï, Mongoolse regio’s Noaidi – Sami, Noord-Scandinavië